HOẠ SĨ TÔN THẤT ĐÀO

Họa sĩ Tôn Thất Đào sinh ngày 15 tháng 10 năm 1910 - Mất ngày 02 tháng 9 năm 1979 tại phủ Song Tùng – nay là 53 Mạc Đỉnh Chi, Phường Gia Hội... Sinh ra và lớn lên trong gia đình Nho học, cùng ông nội là Tôn Thất Loan - Binh bộ Thượng thư kiêm Nhiếp Tôn Nhơn Phủ, Hữu Tôn Khanh Đại thần, dòng dõi Hiến Tôn Hiếu Minh Hoàng đế (Hoàng đế thế thứ 7), thân phụ ông là Tôn Thất Tu - quan chức Nam Triều.

Trong gia đình có nhiều anh chị em, duy nhất Ông có có năng khiếu và đam mê từ thời thơ ấu, về sau khi lớn lên Ông theo con đường hội hoạ. Thân phụ Tôn Thất Tu lúc đó đang giữ chức Tri phủ Hà Trung (coi 3 huyện ở Thanh Hoá), đưa ông đến gần với ngôi trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (L’École supérieure des Beaux - Arts de L’Indochine). Ông tốt nghiệp Ban Hội họa và trang trí khoá 8 (1932 - 1937) cùng với Nguyễn Văn Khánh, Lương Xuân Nhị, Đỗ Đình Hiệp, Nguyễn Văn Thâu, Nguyễn Văn Thiện, Nguyễn Thị Nhung và Lê Yên… Ông được sự hướng dẫn bởi các danh sư như: Victor Tardieu, Inguimberty, L.Roger, Defenix, George Khánh, Nam Sơn… Sau khi tốt nghiệp, Tôn Thất Đào được bổ nhiệm dạy hội họa tại trường trung học Khải Định, trung học Quốc Học, nữ trung học Đồng Khánh, trung học Kỹ thuật, trung học Tín Đức, trung học Kiểu Mẫu Huế.

Bộ trưởng Quốc gia Giáo dục Nguyễn Dương Đôn quyết định Ông đứng ra sáng lập và bổ nhiệm chức vụ Giám đốc đầu tiên trường Quốc Gia Cao đẳng Mỹ thuật Huế (1957-1961) – nay là Trường Đại học Nghệ thuật, Đại học Huế. Năm 1962-1963, hoạ sỹ Mai Lang Phương đảm trách chức vụ này. Từ 1964-1965, họa sĩ Tôn Thất Đào trở lại chức vụ Giám đốc.[1] Giai đoạn đầu dù gặp nhiều khó khăn trong công tác quản lý, đào tạo nhưng Trường vẫn đạt được những thành tích cơ bản như: Đã định hình được khung chương trình và nề nếp thi cử, thời gian đào tạo 4 năm, tổ chức thi tốt nghiệp chặt chẽ, mỗi khoá tối đa 20 người, đào tạo có chất lượng trong chuyên môn.

Trường được thành lập cùng năm với Viện Đại học Huế. Thời kỳ đầu, Trường trực thuộc Viện Đại học Huế (1957). Thời gian này Trường tọa lạc tại số 15 đường Phan Đình Phùng, đã đào tạo đến Khoá 3. Năm 1960 Viện Đại học Huế bàn giao trường cho Nha Mỹ thuật học vụ thuộc Bộ Văn hóa Giáo dục và Thanh niên miền Nam, thuộc Phủ Quốc Vụ Khanh đặc trách Văn hóa. Giai đoạn (1960 - 1974), Trường trực thuộc Trung ương chủ quản và chuyển đến lầu Diên Binh Vệ, nằm bên phải cửa Hiển Nhơn trong khuôn viên Đại nội Huế.

Từ sự chỉnh chu của người thầy giáo, chất nghệ sỹ từ tác phẩm và người xây dựng có tầm vóc, ảnh hưởng lớn đối với ngành mỹ thuật Huế, Chánh phủ Nam - Triều đã đề cử Họa sĩ Tôn Thất Đào vào Đại Nội để dạy hội hoạ cho Thái tử Bảo Long dưới thời Bảo Đại (1941). Trong thời gian này, Ông đã để lại dấu ấn qua những tác phẩm hội hoạ phấn tiên trên giấy. Về sau những người yêu mến đặt cho Ông một tên gọi rất trang trọng là “Hoạ sỹ Cung Đình”.